Głębia ostrości to jedno z najważniejszych narzędzi budujących każdy obraz fotograficzny. Jej opanowanie jest niezbędne do skutecznego fotografowania i świadomego prowadzenia oraz koncentrowania uwagi widzów na najbardziej istotnych elementach obrazu. Bez tych umiejętności do Twoich zdjęć będzie wkradało się wiele przypadku i z trudno będzie Ci stworzyć wymarzone fotografie. Jednakże jeśli to zagadnienie jest Ci jeszcze obce, to nie musisz się niczego obawiać. Opanowanie głębi ostrości – choć wymaga nieco treningu – jest łatwe i przyjemne, o czym przekonasz się, czytając niniejszy tekst.
Przysłona – jeden z najważniejszych elementów skutecznej pracy z głębią ostrości
Aby rozpocząć świadomą pracę z głębią ostrości, trzeba na początek wiedzieć, co odpowiada za jej charakterystykę. Wielu amatorów odpowie z pewnością natychmiastowo, że za głębie ostrości odpowiada przysłona. Mają rację, ale nie jest to jedyny element. Przy głębszej analizie tego zagadnienia okazuje się, iż ogromne znaczenie ma odległość aparatu od fotografowanego motywu, rozmieszczenie i relacje pomiędzy obiektami umieszczonymi w kadrze czy dobór ogniskowej. Zacznijmy jednak od przysłony.
Przysłona to element optyki, który odpowiada za ilość padającego na matrycę (lub film) światła przechodzącego przez obiektyw. Składa się z listków i w zależności czy podczas ekspozycji jest szeroko otwarta czy raczej domknięta, zmienia się charakterystyka obrazu. W pierwszym przypadku głębia ostrości będzie płytka, natomiast w drugim ostre będą obrazy znajdujące się zarówno blisko, jak i daleko od aparatu. Pozostawmy dla bardziej dociekliwych dlaczego tak się dzieje – na początek wystarczy po prostu zapamiętać tę zależność. Przykładowo więc wartość f/1.8 da płytką głębie ostrości, natomiast f/22 dużą.
Głębia ostrości nie rozkłada się równo po połowie względem płaszczyzny ostrości. Okazuje się, że w rzeczywistości jej obszar przypada mniej więcej tak – 1/3 znajduje się przed obiektem, który ma być ostry, natomiast 2/3 za nim. Co ciekawe głębia ostrości nie zależy wyłącznie od wartości przysłony. Zdecydowanie łatwiej jest uzyskać płytką głębie ostrości pracując z teleobiektywami niż instrumentami szerokokątnymi. Widać to oglądając zdjęcia przyrodnicze – zwierzęta są najczęściej ostro odwzorowane, a za nimi delikatnie rozmywa się tło.
Płytka głębia ostrości – zalety i wady
Określanie zalet i wad zarówno płytkiej, jak i dużej głębi ostrości jest uproszczeniem, które ma pomóc zrozumieć te narzędzia kreowania obrazów. Chociaż pozornie może to sugerować, że któreś rozwiązanie jest lepsze, to w rzeczywistości oba są równoważne i ich zastosowanie zależy jedynie od tego, co chcesz uzyskać na fotografii. Warto jednak w ten sposób przeanalizować obie sytuacje zdjęciowe, tak aby łatwiej operować przysłoną.
Płytka głębia ostrości pozwala na „odcięcie” głównego motywu od tła. Dzięki niej dużo łatwiej zwrócisz uwagę widzów na to, co jest najważniejsze. Niejako naśladując percepcję człowieka, skupienie ostrości w danym miejscu i ograniczenie jej pola podkreśla rangę danego motywu. Z drugiej strony operowanie płytką głębią ostrości może doprowadzić do pominięcia czegoś ważnego.
Skuteczne operowanie głębia ostrości sprawia, iż panujesz nad tym, co jest odwzorowane na zdjęciu jako ostre, a co chowa się w rozmyciach. Zakładając, że wykonujesz zdjęcie rośliny i chcesz odwzorować ją całą jako ostrą, płytka głębia ostrości nie dość, że na to nie pozwoli, to jeszcze źle pokieruje uwagą widzów. W takiej sytuacji płytka głębia ostrości jest zarezerwowana dla zwracania uwagi na detale roślin, pięknie akcentując szczegóły.
Gdy chcesz uzyskać ostrość na wszystkich planach – duża głębia ostrości
Wyzwaniem wszystkich fotografów krajobrazowych jest odwzorowanie poszczególnych planów jako ostre. Dzięki temu można wskazać, że cały krajobraz był ważny dla autora zdjęcia, a nie tylko np. pojedyncze źdźbło trawy. Domknięcie przysłony do wartości np. f/22 pozwala na właśnie takie kreowanie obrazu, gdzie zarówno to, co znajduje się najbliżej fotografa, jak i odległe góry są tak samo ostre.
Wadą domykania przysłony jest to, iż ogranicza ilość docierającego do sensora światła. W przypadku fotografii krajobrazowej problem ten rozwiązuje się umieszczając aparat na statywie, jednakże w przypadku innych dziedzin, gdy niemożliwe jest skorzystanie z trójnogu lub dostępna jest mała ilość światła, konieczne jest otwarcie przysłony. Wtedy trzeba szukać kompromisowych rozwiązań, posługując się wysokimi wartościami czułości ISO i korzystając z aparatów o dużych matrycach (np. pełnoklatkowych).
Kilka słów o efekcie bokeh
Omawiając zagadnienie głębi ostrości nie da się pominąć zagadnienia efektu bokeh. Jest to pojęcie zaczerpnięte z języka japońskiego, które odnosi się do tego, w jaki sposób na zdjęciu zostają odwzorowane nieostrości. W wielu gatunkach fotografii, takich jak np. portret czy fotografia ślubna dąży się do uzyskiwania pięknego, subtelnego bokeh. Efekt ten stanowi dopełnienie ostrych elementów i wprowadza wyjątkową atmosferę do zdjęcia.
Każdy, nawet najtańszy obiektyw oferuje jakiś efekt bokeh. Niestety część z nich jest mało atrakcyjna, co jest spowodowane prostszą budową soczewek i budową samej przysłony. Za piękny efekt bokeh odpowiada przysłona złożona z wielu listków i posiadająca niemal kołową budowę (przykładowo Tamron SP 24-70mm F/2.8 Di VC USD G2 posiada 9-listkową przysłonę)/ W wielu obiektywach portretowych piękny bokeh jest jedną z najważniejszych cech, która sprawia, że takie instrumenty stają się obiektem westchnień portrecistów. Do uzyskania pięknego bokeh konieczne jest dysponowanie dużymi otworami przysłony o wartościach zbliżon
[…] listków a po przymknięciu otwór miał niemal kołowy kształt (więcej możecie przeczytać tutaj). Takie parametry są jednak dostępne w droższych instrumentach optycznych, choć i te tańsze, w […]